ΕΝΑ ΓΛΥΚΟ ΑΝΤΙΟ ΣΤΟ ΓΙΑΝΝΗ ΣΠΑΝΟ

Από τον Κώστα Παπασπήλιο

Φεύγοντας ο Οκτώβρης, πήρε μαζί του και το Γιάννη Σπανό, κορυφαίο συνθέτη του ευρωπαϊκού τραγουδιού. Τα τραγούδια και η μουσική του, είχαν γαλουχήσει για δεκαετίες την ελληνική κοινωνία. Η ευγένεια, η νοσταλγία και το μελωδικό τους άρωμα, αποτελούσαν βάλσαμο για τους ευαίσθητους ανθρώπους.

Ο Γιάννης Σπανός γεννημένος στο Κιάτο, πήρε τα πρώτα μαθήματα πιάνου στο ελληνικό ωδείο της Κορίνθου. Ανεβαίνοντας στην Αθήνα να τελειώσει το γυμνάσιο, συνέχισε τις σπουδές του στο ελληνικό ωδείο. Μόλις πήρε το απολυτήριο της μέσης εκπαίδευσης, έπιασε δουλειά στη σχολή της Ηρώς Σισμάνη, να ακομπανιάρει στο πιάνο τους μαθητευόμενους χορευτές. Τότε ήταν που έπαθε ζημιά στους μυς των χεριών του και με σύσταση γιατρού διέκοψε τη σχολή. Για να μη χάσει καιρό, έφυγε στην Ευρώπη να διευρύνει τις γνώσεις του. Κατέληξε στο Παρίσι που ένιωσε πως ταιριάζει καλύτερα στην ιδιοσυγκρασία του. Πιάνοντας δουλειά ως πιανίστας στις μπουάτ της αριστερής όχθης του Σηκουάνα, άρχισε να γράφει τις πρώτες μελωδίες του πάνω σε στίχους Γάλλων ποιητών. Σύντομα οι αγαπημένες τραγουδίστριες Μπριζίτ Μπαρντό, Ζουλιέτ Γκρεκό, Μαρί Λαφορέτ και Πία Κολόμπο, έκαναν τα τραγούδια του κοσμαγάπητα.

Παρά τη μεγάλη επιτυχία, το 1960 για χατίρι του πατέρα του, γύρισε στην Ελλάδα, διάβασε σκληρά και μπήκε στη Νομική. Γεννημένος όμως για τη μουσική, επέστρεψε στο Παρίσι να συνεχίσει την επιτυχημένη καριέρα του. Ερχόμενος για διακοπές το καλοκαίρι του 1962, γνώρισε τον Αλέκο Πατσιφά που ετοίμαζε τη δισκογραφική εταιρεία ΛΥΡΑ. Ένα χρόνο αργότερα, γύρισε το πρώτο δισκάκι της εταιρείας 45 στροφών, με το εμβληματικό τραγούδι “μια αγάπη για το καλοκαίρι”, επιλέγοντας την δεκαεπτάχρονη Καίτη Χωματά.

Εγκαινιάζοντας το “Νέο Κύμα” ο Γιάννης Σπανός, όπως ο ίδιος το βάφτισε, καθιέρωσε μια νέα τάση, με τραγούδια λιτά, χωρίς ρυθμούς χορευτικούς, με λίγα όργανα και στίχους χαμηλότονους. Αλήθεια, πόσα όμορφα τραγούδια του χάρηκε ο κόσμος από τις αισθαντικές φωνές της Καίτης Χωματά, του Μιχάλη Βιολάρη, της Αρλέτας, του Γιάννη Πουλόπουλου, της Αλέκας Μαβίλη, του Γιώργου Ζωγράφου, της Πόπης Αστεριάδη.

Μεταπηδώντας μετά το 1970 στο λαϊκό τραγούδι, έκανε μια δεύτερη εντυπωσιακή καριέρα. Πραγματικά κανείς άλλος συνθέτης δεν έκανε τόσες επιτυχίες, κρατώντας σταθερά την ποιότητα στη μελωδία και στο στίχο. Πόσοι ερμηνευτές δεν εκτόξευσαν την καριέρα τους με τις θεσπέσιες μελωδίες του, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Βίκυ Μοσχολιού, η Τάνια Τσανακλίδου, η Άλκηστη Πρωτοψάλτη, ο Διονύσης Θεοδόσης, η Ελένη Δήμου, ο Γιάννης Πάριος, η Χάρις Αλεξίου, η Αλέκα Κανελλίδου. Είχα τη μεγάλη τύχη να συνδεθώ μαζί του με φιλία και να ερευνήσω όλη την καλλιτεχνική πορεία του. Πριν από την Β έκδοση του βιβλίου μου “οι συνθέτες της ψυχής μας”, κατέβηκα δυο φορές στο Κιάτο να μου δώσει τα στοιχεία για πιο ακριβή καταγραφή των γεγονότων. Θυμάμαι όταν του διάβασα το τελικό κείμενο, μου είπε μ’ εκείνο το μοναδικό χαμόγελο:

“τώρα κάτι καταφέραμε”!

Σαν άνθρωπος ήταν γλυκός, καταδεχτικός και πάντα αντι-σταρ. Όταν του έλεγα “έχεις καταλάβει τι έχεις γράψει;”, μου απαντούσε πάλι χαμογελώντας:

“κάτι έχω καταλάβει κι εγώ”!

Όταν συναντιόμασταν, τρελαινόταν για αστεία. Καθώς ήξερε την προδιάθεσή μου για λογοπαίγνια και ευτράπελα, δεν έχανε την ευκαιρία. Ήταν απόλαυση να συναναστρέφεσαι το Γιάννη Σπανό, για την πνευματικότητα, αλλά και για την μόνιμα καλή του διάθεση.

Μαζί του έκανα δυο συναυλίες. Τη μια το 2009 στο Παναθηναϊκό στάδιο, που απόλαυσαν χιλιάδες θεατές. Θυμάμαι με τι σεβασμό μίλησε για αυτόν ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και με τι συγκίνηση ερμήνευσαν τα τραγούδια του καταξιωμένοι τραγουδιστές από δύο διαφορετικές εποχές. Από την παλιά ο Μιχάλης Βιολάρης, ο Μανώλης Μητσιάς, ο Κώστας Χατζής, ο Σταμάτης Κόκοτας, η Ελένη Δήμου. Από τη νεώτερη η Πέγκυ Ζήνα, ο Αντώνης Ρέμος, η Μελίνα Ασλανίδου, η Πένυ Ξενάκη, η Κατερίνα Κούκα, ο Κώστας Καραφώτης.

Τη δεύτερη συναυλία την έκανα το 2018 στο Κολλέγιο Αθηνών, υπό την αιγίδα του συλλόγου για την ενίσχυση των παιδιών με ειδικές ανάγκες των Άνω Λιοσίων. Το πρόγραμμα αυτή τη φορά το είχα πάρει επάνω μου, φιλοδοξώντας να περάσω με λόγο και τραγούδι τη μαγική καλλιτεχνική πορεία του. Την εκδήλωση τίμησαν αρκετοί τραγουδιστές με προεξάρχοντες την Πέγκυ Ζήνα, το Γεράσιμο Ανδρεάτο, τη Λένα Αλκαίου, το Γιώργο Γερολυμάτο, την Πένυ Ξενάκη κ.α.

Αποχαιρετώντας το Γιάννη Σπανό στο Κιάτο, το Σάββατο 2 Νοεμβρίου, είχα δυο διαφορετικά συναισθήματα. Από τη μια χαιρόμουν για το λαό του Κιάτου και τη δημοτική αρχή που απέδιδαν τη δέουσα τιμή στον σπουδαίο συμπολίτη τους. Από την άλλη λυπόμουν για την παντελή απουσία του υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και των ομοτέχνων του, πλην εξαιρέσεων.

Αντίο Γιάννη Σπανέ, εμείς που σε ζήσαμε από κοντά, θα νιώθουμε πάντα τη θετική αύρα σου. Όσο για το έργο σου, θα αποτελεί ένα διαχρονικό, αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού.

ΥΓ: Θερμές ευχαριστίες, στον ασυμβίβαστο δημοσιογράφο Παναγιώτη Αποστόλου, που μου έδωσε την ευκαιρία να γράψω αυτό το αποχαιρετιστήριο κείμενο και φυσικά στην εφημερίδα Ελεύθερη Ώρα που θα το δημοσιεύσει!

Γιάννης Σπανός, Πέγκυ Ζήνα, Κώστας Παπασπήλιος

Κώστας Παπασπήλιος, Γιάννης Σπανός, Φώτης Μεταξόπουλος